Được du nhập vào Việt Nam năm 1920, dưới thời Vua Bảo Đại, golf ngay lập tức trở thành một môn thể thao “xa xỉ” chỉ dành cho vua chúa. Khi đó, rất ít dân thường biết đến khái niệm này.
Trải qua hơn 1 thế kỷ, đến nay, golf không còn là cái tên xa lạ với người dân Việt. Môn thể thao này dần trở nên phổ biến hơn cả ở tầng lớp trung lưu, có thu nhập trung bình trở lên. Các sân golf được xây dựng ngày càng nhiều, hàng loạt học viện golf cũng được mở ra. Không phân biệt nam giới, phụ nữ, người cao tuổi hay trẻ nhỏ, mọi người đều có thể chơi bộ môn này.
Không những là một môn thể thao rèn luyện sức khoẻ, giảm stress, golf còn mang đến cơ hội tìm kiếm đối tác để phát triển kinh doanh, mở ra các kênh giao lưu, kết nối ở nhiều ngành nghề khác nhau. Tuy vậy, các thuật ngữ trong làng golf hầu hết được giữ nguyên phiên bản tiếng Anh khiến nhiều người không khỏi bối rối khi mới tìm hiểu về bộ môn này.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiều về thuật ngữ "Etiquette" - một đặc trưng tiêu biểu của môn golf.
Etiquette - Quy tắc ứng xử trên đường golf là gì?
Nằm ngoài luật golf chính thức (hay còn gọi là luật tại chỗ của các câu lạc bộ), Etiquette là tập hợp các quy tắc ứng xử của golfer với bạn chơi cùng, với những nhân viên phục vụ hay điều hành trên sân golf. Etiquette được thể hiện qua hàng loạt quy chuẩn nhằm khơi dậy sự tinh tế, mức độ lịch thiệp, không khí thoải mái và tính fairplay của cuộc chơi. Đây còn được coi là thước đó văn hoá trong làng golf nói riêng.
Những quy tắc này không chỉ xoay quanh một số vấn đề trên sân golf như thái độ giữa các golfer với, ý thức bảo quản đường golf, mà còn có xu thế mở rộng ra ngoài sân golf tới khu vực phòng thay đồ, bãi đỗ xe, nhà hội viên… Thế nên, người chơi sẽ cảm thấy khá mơ hồ khi áp dụng nếu chỉ hiểu về thuật ngữ này ở mức độ phổ quát.
Từ lúc bắt đầu phát bóng đến nghi thức ngả mũ cuối trận, bắt tay để cảm ơn bạn chơi cùng flight, có đến hàng chục “etiquette” golf thủ cần ghi nhớ và thực hành thuần thục.
Golf etiquette không phải những luật lệ liên quan trực tiếp đến điểm số hay “thưởng phạt”, nên golfer không phải cố gắng ghi nhớ. Tuy nhiên, chính thực tế đó dẫn đến tình trạng một thuật ngữ tuy rất hay và quan trọng gần như bị bỏ quên do thiếu ràng buộc và phải trông cậy hoàn toàn vào thái độ tự giác của người chơi.
Thực trạng về việc hiểu và áp dụng Golf etiquette hiện nay
Tại Việt Nam những năm gần đây, trên con đường phát triển golf chuyên nghiệp đã xuất hiện khá nhiều tín hiệu đáng mừng. Nhưng về cơ bản, bộ môn golf vẫn đang trong giai đoạn phát triển tự phát do sự mới mẻ và những đặc thù riêng của bộ môn. Bởi vậy việc phổ cập các đặc tính của môn chơi xét trên bình diện cộng đồng golf Việt hiện còn nhiều hạn chế.
Trong số những bất cập đó, có câu chuyện thực thi thuật ngữ “golf etiquette” của người chơi golf nghiệp dư hiện nay. Một thuật ngữ đáng lý rất được coi trọng trong golf nhưng có vẻ đang bị xem nhẹ không chỉ ở những người chơi mới mà ngay cả một số golfer có trình độ và thâm niên.
Do đặc thù riêng của golf Việt Nam, nên các golfer trong nước không cần tuân theo một số quy tắc ứng xử giống như golfer ở các nước có ngành golf phát triển lâu đời như Mỹ và Châu u. Chẳng hạn, các sân golf Việt Nam hiện nay đều có nhân viên caddie hỗ trợ. Nhờ đó các quy tắc ứng xử như cào lại cát sau khi đánh bóng từ hố cát, sửa vết bóng (Pitch mark) trên green hay cắm lại cờ sau khi hoàn tất hố golf… đều do caddie đảm nhận thay golf thủ.
Tuy nhiên, các golfer thường bỏ qua cả những quy tắc ứng xử mà thực ra không hề khó để thực hiện. Tuy chưa có thống kê cụ thể nhưng những hành động thiếu lịch sự như: nói cười quá lớn, tranh luận ồn ào, không tắt chuông báo,… rất dễ bắt gặp trên các sân golf hiện nay. Những hành vi này tuy nhỏ nhưng làm mất sự tập trung cho bạn chơi cùng flight hoặc nhóm bên cạnh.
Bên cạnh đó, đứng ở vị trí gây cản trở tầm nhìn của người khác trong lúc họ đang thực hiện cú swing, dẫm lên đường line của golfer khác trên khu vực green cũng là những biểu hiện của một golfer thiếu hiểu biết về “etiquette”.
Ngoài ra, việc đủng đỉnh ra khỏi green mặc cho nhóm chơi phía sau đang chờ đợi, vội vàng trở ra xe điện, dời sang hố tiếp theo bỏ mặc các bạn chơi còn chưa hoàn tất hố trước đó đều là những yếu tố để đánh giá văn hoá trên đường golf của các golfer. Thậm chí đến nghi lễ tối thiếu là bắt tay tạm biệt sau khi kết thúc cuộc chơi cũng không phải lúc nào cũng được thực hành nghiêm chỉnh.
Đâu là nguyên nhân khiến Golf etiquette bị “lãng quên”?
Trước tiên, tuân thủ các quy tắc ứng xử trên đường golf không phải lúc nào cũng là việc dễ dàng. Trong làng golf thế giới cũng không thiếu nhưng trường hợp như vậy. Cách đây vài năm, giữa Tiger Woods và Sergio Garcia đã xảy ra một tranh cãi dữ dội khi Garcia cho rằng Woods chơi xấu mình.
Cụ thể, trong khi Garcia đang ở tư thế thực hiện cú swing, Woods lại rút gậy golf chuẩn bị thực hiện cú đánh và các fan hâm mộ của Woods hò reo cổ vũ khiến Garcia bị mất tập trung và mắc lỗi.
Đường golf chuyên nghiệp còn xảy ra chuyện thì đối với golf nghiệp dư ắt có nhiều lý do để bỏ qua những quy tắc này. Đối với những nhóm golfer mới tham gia, nguyên nhân có thể do huấn luyện viên hay những người có kinh nghiệm đã không truyền đạt đầy đủ các quy tắc ứng xử cho cho họ trong những buổi tập đầu tiên trên sân golf.
Tiếp đến là do chính golfer thiếu sự chủ động tìm hiểu thông tin, kiến thức. “Golf etiquette” không phải là thuật ngữ quá khó tìm trong các nguồn sách báo, mạng xã hội hay Internet. Ngoài ra, nếu muốn người chơi hoàn toàn có thể tham vấn các nhà chuyên môn để chủ động thực hiện các hành vi ứng xử phù hợp.
Đối với nhóm golfer đã có nhiều kinh nghiệm, nguyên nhân chủ yếu đến từ ý thức. Một khi đã biết mà vẫn không thực hiện thì lý do đơn giản là họ coi nhẹ những quy tắc này. Họ vô tư không thực thi hay thậm chí có thể cố tình không thực thi trong một số trường hợp muốn giành lợi thế hoặc gây phiền nhiễu cho bạn chơi.
Làm thế nào để tăng cường thực thi quy tắc ứng xử trên đường golf?
"Golf gtiquette" không bị ràng buộc bởi luật golf chính thức cũng như luật riêng của sân golf nên rất khó có thể đưa ra các biện pháp để cải thiện vấn đề này. Chính vì việc ứng xử giữa con người với con người là vấn đề khá tế nhị và nhạy cảm nên khiến cho mọi người thường e ngại góp ý trực tiếp.
Cho nên quan trọng nhất vẫn là người chơi phải có trách nhiệm và sự chủ động về việc thực thi quy tắc ứng xử cần thiết. Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác tuyên truyền dưới nhiều hình thức cũng là một giả pháp đáng thử. Thực hiện công tác truyền thông từ các diễn đàn trên mạng xã hội, những khuyến cáo trong nội quy của câu lạc bộ golf, đến bảng thông báo được treo ở vị trí thuận lợi cho việc phổ biến ở sân tập và sân chơi golf nhất định sẽ đem lại hiệu quả.
Muốn triệt để hơn nữa, trong trường hợp người chơi không thể chủ động và cũng không chịu tìm hiểu về các quy tắc thì bạn chơi cùng hoặc caddie cần nhắc nhở, thậm chí yêu cầu người đó phải thực hiện nếu họ gây phiền toái cho những người xung quanh.
Cuối cùng, không loại trừ việc các sân có thể đưa ra cảnh báo dừng phục vụ cho những người mắc lỗi nghiêm trọng hoặc tái phạm nhiều lần những quy tắc ứng xử quan trọng.
Xem thêm: Lỗi Banana Ball trên sân golf: Golfer dễ dàng nhận diện nhưng không phải ai cũng biết cách khắc phục