Lễ hội Cá Voi – Nét đẹp truyền thống thu hút du khách bốn phương

Huyền thoại về Lễ hội Cá Voi Nha Trang

Xuất phát từ quan niệm vạn vật hữu linh, ngư dân vùng biển thường thờ các thủy thần nhằm cầu mong mỗi chuyến đi biển được bình an, đánh bắt được nhiều cá tôm. Trong tất cả các vị thần thì Cá Voi hay còn gọi là Cá Ông, Ông Hải Nam được nhiều ngư dân, nhất là dân vùng biển Khánh Hòa đặc biệt tôn sùng và coi trọng.

Từ lâu cá voi đã là một sinh vật được ngư dân tôn kính. Bởi chúng có đặc tính hiền lành và thường giúp đỡ ngư dân mỗi khi gặp nạn, hay lênh đênh trên biển cả. Trong dân gian, người dân Nha Trang đều cho rằng cá voi không phải là loài cá bình thường, mà là một loài cá thần, có suy nghĩ, tình cảm và đặc biệt là sự cảm nhận về tâm linh như con người.

Lợi dụng quan điểm ăn sâu bám dễ vào tư duy dân miền biển, một số người đã thêu dệt thêm nhiều huyền thoại về cá voi, gắn cá voi với cuộc đời bôn tẩu của Nguyễn Ánh. Họ tô vẽ thêm chuyện cá voi đã cứu sống Nguyễn Ánh trong một vụ đắm thuyền, dùng thần quyền đề cao nhân vật này.

Theo câu chuyện dân gian kể lại, trong một lần chạy khỏi quân Tây Sơn, tìm đường biển chạy sang Xiêm, thì Nguyễn Ánh gặp cơn bão lớn. Cơn bão làm thuyền chao đảo, nhưng ngay lúc đó có con cá voi xuất hiện như một đấng cứu thế, nâng thuyền lên và đưa vào bờ nên ông thoát kiếp nạn.

Vào năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi, lấy hiệu là Gia Long. Nhớ ơn cứu mạng năm xưa của loài vật này, vua Gia Long đã sắc phong cho cá voi tước hiệu là “Nam Hải Tộc Ngọc lân thượng đẳng thần". Từ đó về sau, Cá voi được xem như là một vị Phúc thần hoặc “thần may mắn” của người dân vùng biển với các tên gọi nghe rất xa hoa, mỹ miều như “Đại càng quốc gia Nam Hải", Nhân Ngư, Đức Ngư, Ngọc Lân.

Chính vì lý do đó, lễ hội Cá Voi gắn với tục thờ Cá Ông là lễ hội phổ biến nhất và quan trọng nhất đối với cộng đồng ngư dân các làng xã ven biển ở nơi này. Đây là lễ hội cầu quốc thái dân an, sóng yên biển lặng và ngư dân được mùa đánh bắt thuỷ, hải sản, thuyền bè đầy ắp cá tôm…

Lễ hội Cá Voi được tổ chức ở đâu, khi nào?

Hàng năm, đến hẹn lại lên, Lễ hội Cá Voi Nha Trang diễn ra tại Lăng Ông – TP Nha Trang. Ngư dân tổ chức ngày giỗ đúng vào ngày ông lỵ ( ngày cá voi chết) và hai kỳ xuân tế - thu tế, cúng cầu ngư vào mùa đánh bắt của mỗi năm.

Vì là một trong những lễ hội quan trọng, mang đậm bản sắc dân tộc, bắt nguồn từ ước vọng của ngư dân, Lễ hội Cá Voi được tổ chức rất linh đình, long trọng kéo dài từ 5-7 ngày.

Lễ hội Cá Voi có gì đặc sắc mà thu hút du khách bốn phương?

Mặc dù hàng năm, nước ta có rất nhiều lễ hội thờ cúng thủy thần, nhưng Lễ hội Cá Voi luôn là cái tên nhận được sự tham dự của đông đảo ngư dân miền biển nói chung, du khách trong và ngoài nước nói riêng.

Sự độc đáo, đặc sắc và thú vị của Lễ hội Cá Voi được tạo nên nhờ hội tụ đủ các nghi lễ truyền thống, trò chơi và trò diễn xướng dân gian. Trong đó, người được được tín nhiệm cao trong cộng đồng giữ vai trò chủ tế. Các nghi lễ diễn ra tuần tự, mọi người đều trang nghiêm, thành kính.

Phần Lễ của lễ hội Cá Voi

Lễ hội Cá Voi ở Nha Trang được khai màn từ lúc rạng sáng. Đầu tiên là nghi thức Lễ Nghinh thần. Đây là nghi thức quan trọng nhất trong mùa lễ. Những nam thanh niên cường tráng, khỏe mạnh sẽ đảm nhận nhiệm vụ rước kiệu Ông Nam Hải đi ra phía biển để lên thuyền rồng ra khơi. Dân biển Nha Trang tâm niệm, vào ngày này, linh hồn Ông Nam Hải mới hiện lên giữa biển để chứng kiến những ước vọng của mọi người.

Tiếp đến, ngư dân sẽ thực hiện lễ sắc phong. Đám rước sắc phong gồm hai đoàn xuất phát từ phía Bắc và phía Nam, đều hướng về khu Lăng Ông. Đội múa lân, sư, rồng dẫn đầu để trừ tà ma giúp việc làm ăn thuận buồm xuôi gió. Tiếp sau đoàn múa lân là mô hình thuyền lướt sóng trên biển.

Sau khi kết thúc phần lễ thỉnh, báo cáo kết quả năm trước, cầu an cho năm nay thì lại rước Ông ra biển. Hàng trăm ghe lớn nhỏ, trang trí cờ hoa sẵn sàng nghênh đón, rước ông về với vùng biển bao la.

Tiếp theo là đến Lễ Tỉnh Sanh, Tế chánh, Thứ lễ và Tôn vương và cuối cùng là Lễ Tống Na.

Phần Hội của lễ hội Cá Voi

Nếu phần Lễ nhằm cầu quốc thái, dân an, cầu ngư dân thắng lợi, thì phần hội lại nghiêng về các trò chơi dân gian vui nhộn và sống động như lắc thúng, bơi lội, kéo co, đá bóng...

Bên cạnh hát tuồng, hát hò khoan, du khách sẽ được thưởng thức màn múa hát bả trạo (bả nghĩa là nắm chắc, trạo nghĩa là mái chèo. Nắm chắc mái chèo giữa biển khơi luôn là tâm nguyện của cư dân miền biển).

Hoạt động này thể hiện tinh thần đoàn kết giữa các ngư dân để chống chọi với bão tố, mang về những ghe thuyền bội thu. Bả trạo còn mang ý nghĩa đưa những linh hồn oan uổng đến cõi siêu thoát, không để họ vất vưởng chốn nhân gian.

Trải qua bao thăng trầm của Lịch sử, Lễ hội Cá Voi vẫn giữ vững giá trị tinh thần to lớn trong đời sống tâm linh của người dân Nha Trang. Đây còn là nét truyền thống độc đáo góp phần hấp dẫn du khách, thúc đẩy du lịch biển phát triển. Nếu bạn có dịp ghé thăm mảnh đất Nha Trang cát trắng, nắng vàng vào đúng ngày lễ Cá Voi, hãy hòa mình vào lễ hội rộn ràng này nhé!

Xem thêm: Thành cổ Diên Khánh – Chứng tích lịch sử hơn 200 năm của dân tộc Việt Nam